Beste Scouting Academy,

In onze regio geef ik de module "veiligheid". Ik wil graag uitleggen hoe ik de module geef, zodat dit misschien ook kan worden meegenomen in de landelijke module.

In de huidige landelijke module, en ook in de veiligheidsbladen en -checklisten, worden er veel concrete tips genoemd voor enkele activiteiten. Dit is nuttig als je zo'n activiteit gaat doen, maar het zorgt niet voor bewustwording en een inzicht in veiligheid. Je volgt simpelweg de regels op de checklist op, en je denkt niet na over waarom dit moet en waar je nog meer aan moet denken.

In plaats daarvan wil ik in mijn module de deelnemers leren om risico's in te schatten en in te zien welke dingen gevaarlijk zijn en hoe je dit kan tegengaan. Dit hangt allemaal aan de volgende stelling:

risico = kans × effect

Hoe vaker iets voorkomt en hoe groter de gevolgen daarvan zijn, hoe gevaarlijker het is. Deze stelling geeft gelijk vier hoofdstukken in mijn presentatie:

Inschatten van kans

Als je weet hoe vaak bepaalde ongelukken voorkomen, weet je waar je op moet letten om ze te voorkomen. Hoe vaak gebeurt het dat iemand een pionierpaal op zijn hoofd krijgt? Moet je daar maatregelen tegen nemen of gebeurt dit bijna nooit?

Om dit in te schatten heb ik een aantal ongelukken op een rij, die de deelnemers in de goede volgorde moeten zetten. Waar komen de meeste mensen mee bij de eerste hulp? Deze gegevens heb ik van de website www.veiligheid.nl.

De meeste jongeren komen bij de eerste hulp doordat ze geraakt zijn door iets (een bal of een tak bijvoorbeeld), doordat ze tegen elkaar opbotsen of doordat ze van hun fiets vallen. Als je dit weet kan je veel beter inschatten welke situaties veilig zijn en waar je op moet letten.

Inschatten van gevolg

Welke letsels komen het meeste voor, en hoe loopt men die op? Dit is belangrijk om het risico in te schatten en om je te kunnen voorbereiden op ernstige ongelukken.

Verminderen van de kans

Je kan een gevaarlijke situatie minder gevaarlijk maken door de kans op een ongeluk te verkleinen. Dit kan bijvoorbeeld door het goede materiaal en de goede uitrusting te gebruiken, door een goede voorbereiding, door een goede instructie, door je te concentreren op de taak en te zorgen voor een veilig gebouw of een veilige omgeving.

Verminderen van het gevolg

Als er eenmaal een ongeluk is gebeurd kan je de gevolgen verminderen, bijvoorbeeld door een icepack en EHBO-kist bij de hand te hebben. Verzekeringen vallen hier ook onder.

Na deze uitleg van de risicoinventarisatie probeer ik deze toe te passen op specifieke gebieden (materiaal, voorbereiding, gebouw) en op specifieke casussen (pionieren, zeilen, tent opzetten). Hiermee probeer ik de theorie op een praktische manier toe te passen.

Ik gebruik tijdens mijn presentatie een powerpoint, maar deze bevat uitsluitend foto's. Ik wil de deelnemers met de foto's inspireren en aan het denken zetten. Ik wil juist niet dat ze een heleboel tekst op elke slide gaan lezen terwijl ik iets probeer te vertellen.

Daarnaast heb ik enkele praktische opdrachten gebruikt. Ten eerste het op volgorde zetten van de ongelukken, zoals ook hierboven beschreven. Ten tweede met een checklist door het gebouw lopen om risico's in te schatten. Verder had ik nog een boel materiaal meegenomen wat op veiligheid betrekking had, waarbij ze moesten bedenken hoe het bij droeg aan de veiligheid. Ten slotte met een veiligheidsblad van Scouting Nederland een bepaalde casus inventariseren. Ik was ook nog van plan de andere casussen in groepjes te laten bespreken, maar dat is er bij ingeschoten.

De deelnemers waren allemaal vrij jong, ik denk rond de 17. Hierdoor werd het soms een beetje schools en moest ik een beetje als meester voor de klas staan. Bij de praktijkbegeleiderscursus was dit heel anders, dan heb je oudere mensen die aandachtig luisteren naar je verhaal. Ik denk dat het belangrijk is om de modules aan te passen op jeugdig publiek, met veel doe-opdrachten er in.

Bij de landelijke module zat ook een spel als Lotto Weekend Miljonairs, met vragen over veiligheid. Dit is op zich een leuk idee, maar dit was onvoldoende uitgewerkt. Ik miste hierbij de uitleg bij elke vraag. Zo geeft één vraag aan dat tokkelen gevaarlijker is dan pionieren. Dan wil ik ook graag weten waarom, hoeveel ongelukken gebeuren met beide en hoe ernstig deze ongelukken zijn. Daarnaast zijn verschillende gevaren moeilijk te vergelijken. Zijn 100 splinters in vingers erger of minder erg dan 1 gekneusde enkel? Ik heb deze quiz niet gebruikt.

De module werd afgesloten met een evalutie, toets en borrel. Uit de evaluatie bleek dat iedereen het een erg goede en leuke module vond. Veel deelnemers vonden wel dat er meer praktische opdrachten in mogen en dat er meer diepgang in mag zitten.

Als toets heb ik een casus gegeven waar ze vier vragen over moesten beantwoorden. Helaas heeft niet iedereen hier zijn best op gedaan, waardoor er een aantal toetsen onvoldoende zijn ingevuld. Hoe gaan we hier mee om? Hoe spreken we deze mensen aan en bieden we ze een herkansing aan?

De borrel was erg gezellig.

Ik hoop dat deze informatie van nut kan zijn voor de landelijke module veiligheid. Ik denk dat het een goed idee is om leiding er op te wijzen dat er veiligheidsbladen zijn, maar deze niet letterlijk te kopieren naar de module. Daarnaast kan het stuk over risicoinventarisatie en verzekeringen uitgebreid worden. Ik denk ook dat er een algemeen stuk over hygiene in kan. Daarnaast zou ik graag bergen praktische opdrachten zien.

Met vriendelijke groet,

Sjoerd Langkemper